بازیابی فاجعه در رایانش ابری – آشنایی با انواع، نحوه کار و برنامه ریزی Disaster Recover
بازیابی فاجعه در رایانش ابری
بازیابی فاجعه در رایانش ابری (Cloud DR) به استراتژیها و خدماتی اشاره دارد که شرکتها برای پشتیبانگیری از برنامهها، منابع و دادههای خود در یک محیط ابری به کار میبرند. بازیابی فاجعه به محافظت از منابع سازمانی و تداوم کسبوکار کمک میکند. در صورت وقوع فاجعه، شرکتها میتوانند دادههای خود را از نسخههای پشتیبان بازیابی کرده و در محیط داخلی یا محیط ابری بازگردانند. یکی دیگر از مزایای کلیدی این روش، امکان خودکارسازی بسیاری از فرآیندها و مقیاسپذیری سریع بر اساس نیازها و الزامات کسبوکار است.
در این مقاله از ابر آراز بهطور دقیقتر و تخصصیتر با بازیابی فاجعه در رایانش ابری آشنا میشویم تا اقدامات حیاتی برای محافظت از دادههای سازمانی را فرا گیرید. پس با ما همراه باشید.
بازیابی فاجعه (Disaster Recover) چیست؟
بازیابی فاجعه (Disaster Recover) فرآیندی است که طی آن یک سازمان با پیشبینی بحرانهای مرتبط با فناوری، اقدامات لازم را برای مقابله و واکنش سریع به آنها انجام میدهد. این فرآیند شامل آمادهسازی و بازیابی از هر رویدادی است که مانع از عملکرد صحیح یک سیستم یا بار کاری در محل اصلی استقرار آن میشود؛ از جمله قطع برق، بلایای طبیعی یا مشکلات امنیتی.
هدف اصلی بازیابی فاجعه در فضای ابری، حفاظت از منابع حیاتی کسبوکار و تضمین تداوم فعالیتهاست. این کار از طریق تکرار دادهها، اپلیکیشنها و داراییها در محیطهای ابری انجام میشود. در صورت بروز بحران، نسخههای پشتیبان در مراکز داده یا ارائه دهنده خدمات ابری برای بازگردانی سریع سیستمها استفاده میشوند تا شرکت بتواند بدون وقفه، عملیات خود را از سر بگیرد.
چه چیزهایی Disaster در رایانش ابری محسوب میشود؟
برنامهریزی و استراتژیهای بازیابی فاجعه (Disaster Recovery) بر واکنش و بازیابی از رویدادهایی تمرکز دارند که باعث اختلال یا توقف کامل فعالیتهای یک کسبوکار میشوند. این رویدادها میتوانند بلایای طبیعی مانند طوفان، ناشی از خرابی شدید سیستم، حملات عمدی یا حتی خطای انسانی باشند. انواع فاجعه در رایانش ابری شامل موارد زیر هستند:
- بلایای طبیعی: مانند زلزله، سیل، گردباد، طوفان یا آتشسوزیهای گسترده
- همهگیریها و بیماریهای واگیر
- حملات سایبری: مانند بدافزار و حملات DDoS و باج افزار
- تهدیدهای عمدی انسانی: مانند حملات تروریستی یا بیوشیمیایی
- خطرات فناورانه: مانند قطعی برق، انفجار خطوط لوله یا حوادث حملونقل
- خرابی ماشینآلات و سختافزار
انواع Disaster Recover
بازیابی فاجعه انواع گوناگونی دارد که بسته به زیرساخت فناوری اطلاعات (IT)، نوع پشتیبانگیری و بازیابی مورد استفاده و داراییهایی که باید محافظت شوند، باید بهترین گزینه را انتخاب کنید. در ادامه، برخی از رایجترین فناوریها و تکنیکهای مورد استفاده در بازیابی فاجعه ابری آمده است:
پشتیبان گیری (Backups)
در روش پشتیبانگیری، دادهها با ارسال به یک سیستم خارج از محل اصلی یا روی یک درایو خارجی در مکانی دیگر، پشتیبانگیری میشوند. با این حال، پشتیبانگیری یا بکآپ دادهها شامل زیرساخت فناوری اطلاعات نمیشود و به همین دلیل یک راهکار کامل برای بازیابی فاجعه به حساب نمیآید.
پشتیبان گیری به عنوان سرویس (BaaS)
راهکار پشتیبانگیری بهعنوان سرویس (Backup as a Service) که به اختصار BaaS گفته میشود، مشابه پشتیبانگیری از راه دور است. با این تفاوت که BaaS خدمات پشتیبانگیری منظم از دادهها را از طریق یک ارائهدهنده شخص ثالث فراهم میکند.
بازیابی فاجعه به عنوان سرویس (DRaaS)
بسیاری از ارائهدهندگان خدمات ابری، بازیابی فاجعه بهعنوان سرویس (Disaster Recovery as a Service) یا بهاختصار DRaaS را در کنار سایر مدلهای خدمات ابری مانند IaaS و PaaS ارائه میدهند. DRaaS این امکان را میدهد که دادهها و زیرساختهای IT خود را در فضای ابری ارائهدهنده شخص ثالث پشتیبانگیری کرده و در زمان بحران، ارائهدهنده، برنامه بازیابی فاجعه را برای بازگرداندن دسترسی و عملکرد سیستمها اجرا میکند؛ بازیابی فاجعه در رویکرد DRaaS با کمترین اختلال در عملیات انجام میشود. پیشنهاد میکنیم برای آشنایی بیشتر، مقالههای IaaS چیست و PaaS چیست را مطالعه کنید.
نسخه های لحظه ای (Point-in-Time Snapshots)
نسخهها یا اسنپشاتهای لحظهای، که به کپیهای لحظهای نیز معروفاند، دادهها، فایلها یا حتی یک پایگاه داده کامل را در یک زمان مشخص کپی میکنند. اگر این نسخهها در محلی امن ذخیره شده باشند، میتوان برای بازیابی از آنها استفاده کرد. البته بسته به زمان تهیه نسخه، امکان از دست رفتن بخشی از دادهها وجود دارد.
بازیابی فاجعه مجازی (Virtual DR)
راهکارهای بازیابی فاجعه مجازی این امکان را فراهم میکنند که عملیات و دادهها را پشتیبانگیری کرده یا حتی یک کپی کامل از زیرساخت IT تهیه کرده و آن را روی ماشینهای مجازی (VMs) خارج از محل اصلی اجرا کنید. به این ترتیب در صورت وقوع فاجعه، میتوانید نسخه پشتیبان را بارگذاری کنید و عملیات را بهسرعت از سر بگیرید. این روش برای اثربخشی بیشتر نیازمند انتقال مکرر دادهها و بارهای کاری است. (همچنین بخوانید: ماشین مجازی چیست؟)
سایت های بازیابی فاجعه (Disaster Recovery Sites)
سایتهای بازیابی فاجعه، مکانهای موقتی هستند که سازمانها میتوانند پس از وقوع فاجعه از آنها استفاده کنند. این سایتها شامل نسخههای پشتیبان دادهها، سیستمها و سایر زیرساختهای فناوری هستند.
به نقل از Google Cloud
بازیابی فاجعه (DR) توانایی یک سازمان برای بازگرداندن دسترسی و عملکرد به زیرساختهای فناوری اطلاعات پس از وقوع یک رویداد فاجعهبار است، چه این رویداد طبیعی باشد یا ناشی از اقدام (یا خطای) انسانی.
مزایا و اهمیت بازیابی فاجعه در رایانش ابری
بازیابی فاجعه (Disaster Recovery یا DR) یکی از مهمترین بخشهای استراتژی تداوم کسبوکار در محیطهای ابری به شمار میرود. داشتن یک برنامه DR قوی به سازمانها کمک میکند تا در برابر اختلالات، تهدیدات امنیتی و رویدادهای غیرمنتظره مقاومتر باشند. در ادامه به مهمترین مزایای آن اشاره میکنیم:
- تداوم قویتر کسبوکار
هر ثانیهای که کسبوکار شما از دسترس خارج شود، بر بهرهوری، تجربه مشتری و اعتبار شرکت شما تأثیر میگذارد. بازیابی فاجعه با تضمین امکان بازیابی عملیات حیاتی با کمترین یا بدون وقفه، به محافظت از کسبوکار شما کمک میکند.
- افزایش امنیت
برنامههای بازیابی فاجعه از پشتیبانگیری از دادهها و سایر رویههایی استفاده میکنند که وضعیت امنیتی شما را تقویت کرده و اثر حملات و سایر تهدیدهای امنیتی را محدود میکنند. به عنوان مثال، راهکارهای بازیابی فاجعه مبتنی بر ابر دارای قابلیتهای امنیتی داخلی مانند رمزگذاری پیشرفته، مدیریت هویت و دسترسی، و اجرای سیاستهای سازمانی هستند.
- بازیابی سریعتر
راهکارهای بازیابی فاجعه فرآیند بازگرداندن دادهها و بارهای کاری را آسانتر میکنند تا بتوانید پس از یک رویداد فاجعهآمیز، عملیات کسبوکار را به سرعت آنلاین کنید. این برنامهها با استفاده از تکرار دادهها و اتکا بر بازیابی خودکار، زمان خاموشی و از دست رفتن دادهها را به حداقل میرسانند.
- کاهش هزینههای بازیابی
پیامدهای مالی یک رویداد فاجعهآمیز میتواند قابل توجه باشد؛ از دست دادن کسبوکار و بهرهوری، جریمههای مربوط به نقض حریم خصوصی دادهها، یا پرداخت باج از جمله این هزینهها هستند. با داشتن برنامه بازیابی فاجعه میتوانید از این هزینهها جلوگیری یا حداقل آنها را کاهش دهید. همچنین فرآیندهای بازیابی فاجعه مبتنی بر ابر میتوانند هزینههای عملیاتی مربوط به اداره و نگهداری یک سایت پشتیبان را کاهش دهند.
- دسترسپذیری بالا
بسیاری از سرویسهای مبتنی بر ابر دارای قابلیتهای دسترسپذیری بالا (HA) هستند که میتوانند از استراتژی بازیابی فاجعه شما پشتیبانی کنند. این قابلیتها با فراهم کردن سطح عملکرد توافقشده، افزونگی داخلی و جابهجایی خودکار در صورت بروز مشکل، از دادهها در برابر خرابی تجهیزات و سایر رویدادهای کوچکی که بر دسترسی دادهها تأثیر میگذارند، محافظت میکنند. (همچنین بخوانید: HA چیست؟)
- بهبود تطابق با مقررات
برنامهریزی برای بازیابی فاجعه با در نظر گرفتن ریسکهای احتمالی و تعریف مجموعهای از رویهها و تدابیر حفاظتی برای دادهها و بارهای کاری در مواقع بحران، به رعایت الزامات قانونی کمک میکند. این برنامهها معمولاً شامل اجرای قویترین روشهای پشتیبانگیری از دادهها، تعیین سایتهای بازیابی و انجام آزمونهای منظم برای اطمینان از آمادگی سازمان میشوند.
کاربردهای بازیابی فاجعه در رایانش ابری
استراتژیهای بازیابی فاجعه به شیوههای مختلف از عملیات کسبوکار محافظت میکنند. در ادامه برخی از موارد رایج کاربرد بازیابی فاجعه در رایانش ابری آورده شده است:
- تضمین پایداری و تداوم کسبوکار
یک برنامه بازیابی فاجعه جامع و موثر، قادر است کسبوکار را پس از بروز هرگونه اختلال به سرعت به سطح عملیاتی کامل بازگرداند. به این ترتیب بدون از دست رفتن دادهها یا تراکنشهای حیاتی، کسبوکار به فعالیت خود ادامه میدهد.
- حفظ مزیت رقابتی
قطع سرویسها منجر به کاهش وفاداری مشتریان و انتقال آنها به رقبای بازار میشود. برنامههای بازیابی فاجعه به کسبوکارها امکان میدهند در مواجهه با بحرانها، سهم بازار خود را حفظ کنند.
- رعایت الزامات قانونی و مقرراتی
صنایع مختلف ملزم به رعایت قوانین دقیق در خصوص ذخیرهسازی و حفاظت دادهها هستند. عدم تطابق با این مقررات میتواند پیامدهایی چون جریمههای سنگین و آسیب به اعتبار سازمان به دنبال داشته باشد.
- کاهش ریسک از دست رفتن داده
هرچه سیستمهای یک کسبوکار برای مدت بیشتری از کار بیافتند، احتمال ازبینرفتن دادهها بیشتر میشود. برنامههای بازیابی فاجعه با طراحی سازوکارهای پیشرفته، این ریسک را به حداقل میرسانند.
- تضمین سطح خدمات و رضایت مشتری
برآوردهکردن توافقنامههای سطح خدمات (SLA) همیشه برای کسبوکارها یک اولویت است. اجرای صحیح یک برنامه بازیابی فاجعه به کسبوکارها کمک میکند تا با وجود چالشها، این توافقها را حفظ کنند.
- محافظت از برند و اعتبار سازمان
ناتوانی در بازیابی سریع عملیات پس از وقوع بحران میتواند به آسیبهای جدی به اعتبار برند و کاهش اعتماد مشتریان منجر شود. بنابراین، پیادهسازی برنامه بازیابی فاجعه کارآمد برای حفظ جایگاه سازمان در بازار حیاتی است.
نحوه کار Disaster Recovery
بازیابی فاجعه بر بازگرداندن سریع برنامهها و سیستمها در عرض چند دقیقه پس از وقوع قطعی تمرکز دارد. فرایند بازیابی فاجعه معمولاً در سه بخش زیر انجام میشود:
- پیشگیری
برای کاهش احتمال بروز فاجعههای مرتبط با فناوری، کسبوکارها نیازمند برنامهای هستند تا اطمینان حاصل کنند که تمام سیستمهای کلیدی تا حد امکان قابلاعتماد و امن باشند. چون انسانها نمیتوانند بلایای طبیعی را کنترل کنند، پیشگیری فقط شامل مشکلات شبکه، خطرات امنیتی و خطاهای انسانی میشود.
به این منظور باید ابزارها و تکنیکهای مناسبی را برای جلوگیری از فاجعه به کار گرفت. مثلاً نرمافزارهای تست سیستم که بهصورت خودکار فایلهای پیکربندی جدید را قبل از اعمال بررسی میکنند، میتوانند از اشتباهات و شکستهای پیکربندی جلوگیری کنند.
- پیشبینی
پیشبینی شامل تخمین احتمال بروز بلایای آینده، آگاهی از پیامدهای آنها و برنامهریزی برای رویههای مناسب بازیابی فاجعه است. هرچند پیشبینی دقیق فجایع احتمالی دشوار است، اما با استفاده از دانش حاصل از شرایط گذشته و تحلیلها میتوان راهکار مناسبی ارائه داد. بهعنوان مثال، تهیه نسخه پشتیبان از تمامی دادههای حیاتی کسبوکار در فضای ابری، بهمنظور پیشبینی خرابیهای احتمالی سختافزاری در دستگاههای محلی، رویکردی عملی برای مدیریت دادهها محسوب میشود.
- کاهش اثرات
کاهش اثرات مربوط به واکنش کسبوکار پس از وقوع بحران است. استراتژی کاهش اثرات هدف دارد تا تأثیرات منفی بر فرآیندهای عادی کسبوکار را کمینه کند. تمامی ذینفعان کلیدی میدانند در صورت وقوع فاجعه چه اقداماتی باید انجام دهند، که شامل موارد زیر است:
- بهروزرسانی مستندات
- انجام آزمایشهای منظم بازیابی فاجعه
- شناسایی رویههای دستی برای ادامه عملیات در صورت قطعی
- هماهنگی استراتژی بازیابی بلایا با افراد مسئول
به نقل از IBM
بازیابی فاجعه شامل مجموعهای از سیاستها، ابزارها و رویهها برای بازگرداندن یک سیستم، برنامه یا کل مرکز داده به عملکرد کامل پس از یک وقفه فاجعهبار است. این شامل رویههایی برای کپی و ذخیره دادههای ضروری یک سیستم نصبشده در مکانی امن و بازیابی آن دادهها برای بازگرداندن عملیات به حالت عادی است.
اصول برنامه ریزی بازیابی از فاجعه
برنامهریزی بازیابی فاجعه مؤثر شامل عناصر کلیدی زیر است:
ارتباطات داخلی و خارجی
تیم مسئول ایجاد، اجرا و مدیریت برنامه بازیابی فاجعه باید در مورد نقشها و مسئولیتهای خود با یکدیگر ارتباط برقرار کند. اگر فاجعهای رخ دهد، تیم باید بداند هر فرد مسئول چه کاری است و چگونه با کارکنان، مشتریان و یکدیگر ارتباط برقرار کند.
جدول زمانی بازیابی
تیم بازیابی فاجعه باید اهداف و بازههای زمانی را برای بازگشت سیستمها به عملیات عادی پس از بلایا تعیین کند. برخی صنایع ممکن است جدول زمانی طولانیتری داشته باشند، در حالی که برخی دیگر باید در عرض چند دقیقه به حالت عادی بازگردند. جدول زمانی باید دو هدف زیر را پوشش دهد:
- هدف زمان بازیابی (RTO): هدف زمان بازیابی معیاری است که حداکثر مدت زمان مجاز تا تکمیل فرآیند بازیابی فاجعه را مشخص میکند. این مقدار بسته به زیرساخت و سیستمهای فناوری اطلاعات آسیبدیده ممکن است متفاوت باشد.
- هدف نقطه بازیابی (RPO): هدف نقطه بازیابی حداکثر مدت زمان قابل قبول برای از دست رفتن دادهها پس از فاجعه است. برای مثال، اگر RPO شما چند دقیقه یا چند ساعت باشد، باید دادههای خود را نه فقط یک بار در پایان روز، بلکه بهطور مداوم و لحظهای به سایتهای آینهای بکآپ بگیرید.
پشتیبان گیری از داده ها
برنامه بازیابی فاجعه تعیین میکند که چگونه دادههای خود را پشتیبانگیری کنید. گزینهها شامل ذخیرهسازی ابری، پشتیبانگیریهای پشتیبانیشده توسط فروشنده و پشتیبانگیری دادههای داخلی در مکانهای خارج از سایت هستند. برای درنظرگرفتن رخدادهای بلایای طبیعی، پشتیبانها نباید در همان محل قرار داشته باشند. تیم باید مشخص کند چه کسی دادهها را پشتیبانگیری میکند، چه اطلاعاتی باید پشتیبانگیری شود و چگونه سیستم پیادهسازی شود.
تست و بهینه سازی
باید حداقل سالی یک یا دو بار برنامه بازیابی فاجعه خود را مورد آزمایش قرار دهید. میتوانید هر شکاف یا نقصی که در این تستها شناسایی میکنید را مستندسازی و اصلاح کنید. به همین ترتیب، باید تمام استراتژیهای امنیتی و حفاظت از دادهها را بهطور مکرر بهروزرسانی کنید تا از دسترسی غیرمجاز ناخواسته جلوگیری شود.
راهکار ابر آراز
ابر آراز با ارائه مجموعهای جامع از خدمات ابری شامل فضای ابری، سرور ابری عمومی، سرور اختصاصی و ابر خصوصی و خدمات دواپس، یک بستر امن و قدرتمند برای بازیابی فاجعه فراهم میکند. این راهکارها به کسبوکارها اجازه میدهد تا در صورت بروز هرگونه اختلال یا فاجعه، دادهها و سرویسهای حیاتی خود را به سرعت بازیابی کرده و ادامه دهند.
استفاده از فضای ابری و سرورهای اختصاصی ابر آراز امکان پشتیبانگیری مداوم و ذخیرهسازی امن دادهها را در مکانهای جغرافیایی مختلف فراهم میکند تا خطر از دست رفتن اطلاعات به حداقل برسد. همچنین، با بهرهگیری از زیرساختهای ابر خصوصی، شرکتها کنترل کامل روی امنیت و پیکربندیهای خاص خود دارند.
خدمات DevOps ابر آراز به اتوماسیون فرایندهای بازیابی کمک میکند تا زمان Downtime به حداقل برسد و بازیابی سریع و منسجم انجام شود. این راهکار یکپارچه تضمین میکند که سازمانها بتوانند در مواجهه با حوادث غیرمنتظره، کسبوکار خود را بدون توقف و با کمترین خسارت ادامه دهند.
خرید سرور ابری
جمعبندی: بازیابی فاجعه در رایانش ابری
در این مقاله با مفهوم بازیابی فاجعه در رایانش ابری، مزایا، کاربردها و نحوه عملکرد آن آشنا شدیم. مهمترین نکاتی که باید به خاطر بسپارید:
- بازیابی فاجعه در رایانش ابری (Cloud DR) به مجموعه روشها و خدماتی گفته میشود که به حفظ و بازیابی دادهها، برنامهها و منابع در محیط ابری کمک میکند.
- بلایا و رویدادهای بحرانی شامل بلایای طبیعی، حملات سایبری، خطاهای انسانی، خرابی سختافزار و مشکلات فناورانه میشوند.
- انواع راهکارهای بازیابی فاجعه شامل پشتیبانگیری سنتی، پشتیبانگیری بهعنوان سرویس (BaaS)، بازیابی فاجعه بهعنوان سرویس (DRaaS)، نسخههای لحظهای (Snapshots) و بازیابی مجازی است.
- استفاده از بازیابی فاجعه در فضای ابری مزایایی مانند خودکارسازی فرآیندها، مقیاسپذیری سریع، کاهش ریسک از دست رفتن داده و هزینههای کمتر دارد.
- در نهایت، پیادهسازی بازیابی فاجعه در رایانش ابری یک ضرورت حیاتی برای اطمینان از پایداری و امنیت دادهها و سیستمها در دنیای دیجیتال است.
سوالات متداول
- بازیابی فاجعه در رایانش ابری چیست و چرا اهمیت دارد؟
بازیابی فاجعه در رایانش ابری به استراتژیها و خدماتی گفته میشود که برای محافظت از دادهها، برنامهها و زیرساختهای IT در محیط ابری استفاده میشود تا در صورت وقوع حادثه یا بحران، امکان بازیابی سریع و تداوم کسبوکار فراهم شود. اهمیت آن در این است که با حفظ دسترسی به دادهها و سرویسها، ریسک اختلال در عملیات، از دست رفتن اطلاعات و زیانهای مالی کاهش مییابد.
- چه نوع حوادثی در رایانش ابری بهعنوان فاجعه شناخته میشوند؟
حوادثی مانند بلایای طبیعی (زلزله، سیل، طوفان)، حملات سایبری (باجافزار، DDoS)، خطاهای انسانی، خرابی سختافزار، قطعی برق و تهدیدات عمدی انسانی از جمله فاجعههایی هستند که میتوانند عملکرد سیستمها را مختل کنند و نیاز به بازیابی فاجعه را به وجود آورند.
- چه روشهایی برای بازیابی فاجعه در فضای ابری وجود دارد؟
روشهای مختلفی برای بازیابی فاجعه وجود دارد، از جمله:
- پشتیبانگیری معمولی (Backups)
- پشتیبانگیری بهعنوان سرویس (BaaS)
- بازیابی فاجعه بهعنوان سرویس (DRaaS)
- استفاده از نسخههای لحظهای (Snapshots)
- بازیابی فاجعه مجازی (Virtual DR)
انتخاب روش مناسب بازیابی فاجعه به نیازهای کسبوکار، نوع دادهها و میزان حساسیت آنها بستگی دارد.