پلتفرم ابری چیست؟ | کاربردها، انواع و نحوه کار پلتفرم ابری (cloud platform)

پلتفرم ابری چیست؟

پلتفرم ابری چیست و چرا به سرعت به یکی از مفاهیم کلیدی فناوری تبدیل شده است؟ با رشد سریع کسب‌وکارها، نیاز به دسترسی آسان، سریع و امن به منابع دیجیتال هر روز بیشتر می‌شود. در همین حال، بسیاری از مدیران با چالش‌هایی مثل هزینه‌های بالای زیرساخت، محدودیت سخت‌افزارها و پیچیدگی در مدیریت سیستم‌ها روبرو هستند.

پلتفرم ابری پاسخی هوشمندانه به این نیازهاست. دیگر نیازی به زیرساخت‌های فیزیکی نیست. همه چیز از راه دور و با کمترین دردسر در دسترس است. امکان دسترسی از هرجا، پرداخت به‌ازای مصرف، انعطاف بالا، به‌روزرسانی خودکار و امنیت قوی، تنها بخشی از دلایلی هستند که سازمان‌ها را به سمت این راهکار کشانده است. در این مقاله از ابرآراز بررسی می‌کنیم که پلتفرم ابری دقیقاً چیست، چطور کار می‌کند، چه مزایایی دارد و چرا استفاده از آن ضروری شده است.

پلتفرم ابری (cloud platform) چیست؟

پلتفرم ابری درواقع به مجموعه‌ای از سخت‌افزار و سیستم‌عامل سرورهایی گفته می‌شود که در مراکز داده اینترنت‌محور مستقر شده‌اند و زیرساخت لازم برای ارائه خدمات محاسبات ابری را فراهم می‌کنند. این پلتفرم به گونه‌ای طراحی شده که نرم‌افزارها و سخت‌افزارها بتوانند به‌صورت از راه دور و در مقیاس بالا در کنار یکدیگر فعالیت کنند، بدون آن‌که نیاز به حضور فیزیکی در محل خاصی باشد.

با استفاده از پلتفرم ابری، سازمان‌ها می‌توانند به‌صورت اجاره‌ای و براساس مدل پرداخت به ازای مصرف، به منابع محاسباتی متنوعی مانند سرور و پایگاه داده، فضای ذخیره‌سازی، نرم‌افزارها، شبکه، تحلیل داده و هوش مصنوعی دسترسی داشته باشند. این شیوه، شرکت‌ها را از خرید، نصب و نگهداری زیرساخت‌های پیچیده و پرهزینه بی‌نیاز می‌کند و امکان بهره‌برداری سریع و منعطف از منابع فناوری را از طریق اینترنت فراهم می‌سازد.

مزایا و ویژگی های پلتفرم ابری

ممکن است این سوال مطرح شود که مزایای پلتفرم ابری چیست و چرا بیشتر شرکت‌های موفق دنیا از آن استفاده می‌کنند؟ در میان مزایای فراوان پلتفرم‌های ابری، چهار مورد نقش حیاتی‌تری در تحول دیجیتال سازمان‌ها دارند:

• مقیاس‌پذیری بالا

یکی از بزرگ‌ترین مزایای پلتفرم ابری، توانایی افزایش یا کاهش سریع منابع محاسباتی متناسب با نیاز کسب‌وکار است. این ویژگی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا در زمان‌های اوج مصرف، به‌سرعت منابع بیشتری دریافت کنند و در دوره‌های کم‌مصرف نیز از پرداخت هزینه اضافی جلوگیری نمایند.

• کاهش هزینه‌ها

استفاده از پلتفرم ابری باعث حذف هزینه‌های سنگین راه‌اندازی و نگهداری مراکز داده فیزیکی می‌شود. همچنین با مدل پرداخت به‌ازای مصرف، کسب‌وکارها فقط برای منابعی که واقعاً استفاده می‌کنند هزینه پرداخت کرده که در بلندمدت منجر به صرفه‌جویی قابل توجه می‌شود.

• چابکی و سرعت در پیاده‌سازی

پلتفرم ابری امکان دسترسی سریع به زیرساخت‌ها و ابزارهای موردنیاز را در هر لحظه فراهم می‌کند. این قابلیت به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا نوآوری‌های خود را سریع‌تر توسعه دهند و محصولات یا خدمات جدید را با سرعت بیشتری وارد بازار کنند.

• قابلیت اطمینان و تداوم خدمات

منابع پلتفرم‌های ابری بر بستر معماری توزیع‌شده و مجازی‌شده قرار دارند، به همین دلیل در برابر اختلالات و خرابی‌های سخت‌افزاری مقاوم‌تر هستند. همچنین با بهره‌گیری از مراکز داده مختلف در نقاط جغرافیایی گوناگون، امکان بازیابی سریع اطلاعات در شرایط بحرانی فراهم است.

سایر مزایای پلتفرم ابری به صورت موارد زیر است:

• عملکرد بهتر: منابع محاسباتی بر اساس نیاز و بدون محدودیت در اختیار سازمان قرار می‌گیرد که باعث بهبود چشمگیر کارایی می‌شود.
• افزایش بهره‌وری: تیم فناوری اطلاعات از انجام کارهای تکراری نگهداری سیستم‌ها رها شده و می‌توانند بر روی پروژه‌های راهبردی تمرکز کنند.
• امنیت بالا: ارائه‌دهندگان خدمات ابری با سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه امنیت، سطح ایمنی اطلاعات را به‌مراتب بالاتر از مراکز داده داخلی تضمین می‌کنند.
• تحرک‌پذیری پیشرفته: منابع ابری از طریق اینترنت در هر مکان و زمانی در دسترس هستند که امکان کار از راه دور و محیط‌های ترکیبی را فراهم می‌سازد.

معایب و چالش های پلتفرم ابری

در کنار مزایای گسترده، پلتفرم‌های ابری با چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز همراه هستند که آگاهی از آن‌ها برای تصمیم‌گیری هوشمندانه ضروری است؛ اما مهم‌ترین معایب پلتفرم ابری چیست؟ در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین معایب و چالش‌های پلتفرم ابری اشاره می‌شود.

• خطر قطعی سرویس و افت عملکرد

از آنجا که دسترسی به پلتفرم‌های ابری ازطریق اینترنت انجام می‌شود، هرگونه قطعی شبکه یا اختلال در اتصال می‌تواند باعث توقف خدمات یا کاهش سرعت عملکرد شود. این مسئله به‌ویژه برای کسب‌وکارهایی که به سرویس‌های بلادرنگ وابسته‌اند، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

• کنترل کمتر بر داده‌ها و زیرساخت

در استفاده از پلتفرم‌های ابری عمومی، سازمان‌ها کنترل مستقیمی بر زیرساخت فنی یا موقعیت فیزیکی داده‌های خود ندارند. این موضوع برای برخی کسب‌وکارها، به‌ویژه در حوزه‌هایی با الزامات قانونی یا مقررات سخت‌گیرانه، یک چالش محسوب می‌شود.

• پیچیدگی در امنیت

اگرچه ارائه‌دهندگان ابر از راهکارهای امنیتی قدرتمندی استفاده می‌کنند؛ اما مدل امنیتی مبتنی بر «مسئولیت مشترک | Shared Responsibility Model» به درستی ازسوی بسیاری از کاربران درک نمی‌شود. این ناهماهنگی می‌تواند منجر به ایجاد شکاف‌های امنیتی و آسیب‌پذیری‌های جدی شود.

نکته: Shared Responsibility Model مدلی در امنیت رایانش ابری است که در آن مسئولیت‌های مربوط به حفاظت از داده و زیرساخت بین ارائه دهنده خدمات ابری و کاربر نهایی به‌صورت مشترک تقسیم می‌شود.

• وابستگی به ارائه‌دهنده خدمات

انتقال سرویس‌ها، داده‌ها یا اپلیکیشن‌ها از یک ارائه‌دهنده ابری به ارائه‌دهنده دیگر معمولاً با دشواری همراه است. این وابستگی می‌تواند آزادی عمل سازمان را محدود کرده و در بلندمدت هزینه‌های اضافی به همراه داشته باشد.

برای اینکه بهتر درک کنید که مزایا و معایب پلتفرم ابری چیست، نگاهی به جدول زیر بیندازید.

کاربردهای پلتفرم ابری

پلتفرم‌های ابری به دلیل تنوع بالا در کاربردها، به یکی از ستون‌های اصلی فناوری اطلاعات مدرن تبدیل شده‌اند. در ادامه به چهار مورد از مهم‌ترین کاربردهای پلتفرم ابری می‌پردازیم و سپس سایر کاربردها را به‌صورت فهرست بیان می‌کنیم.

• ذخیره‌سازی

یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین موارد استفاده از پلتفرم ابری، ذخیره‌سازی اطلاعات است. برخلاف ذخیره‌سازی محلی که با محدودیت فضا و نیاز به نگهداری فیزیکی همراه است، فضای ابری تقریباً ظرفیت نامحدودی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این ویژگی آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای نگهداری اطلاعات حجیم، پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات تبدیل کرده است.

• توسعه و آزمایش نرم‌افزار

پلتفرم‌های ابری امکان راه‌اندازی سریع محیط‌های توسعه و آزمایش را فراهم می‌کنند. برخلاف روش‌های سنتی که نیاز به نصب سخت‌افزار و آماده‌سازی طولانی دارد، در فضای ابری تنها با چند کلیک می‌توان محیطی مجزا برای تست یا ساخت برنامه ایجاد کرد و در صورت عدم نیاز، آن را به‌راحتی غیرفعال کرد. این انعطاف‌پذیری باعث کاهش چشمگیر زمان ورود محصول به بازار می‌شود.

• محاسبات بدون سرور

در این مدل، توسعه‌دهنده فقط کد را می‌نویسد و باقی کارها مانند راه‌اندازی سرور، مقیاس‌پذیری و نگهداری توسط ارائه‌دهنده خدمات ابری انجام می‌شود. این معماری باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان می‌شود، چون تنها در زمان اجرای عملکرد هزینه پرداخت می‌شود. این روش برای کارهای متناوب و پردازش‌های دوره‌ای، به‌ویژه مقرون‌به‌صرفه است.

• اجرای برنامه‌های با عملکرد بالا

پلتفرم‌های ابری می‌توانند منابع محاسباتی بسیار قدرتمندی در اختیار کسب‌وکارها قرار دهند تا بتوانند برنامه‌هایی با سرعت بالا اجرا کنند. حتی کسب‌وکارهای کوچک نیز می‌توانند با استفاده از خدمات ابری، عملکرد سیستم‌های خود را تا سطح شرکت‌های بزرگ ارتقاء دهند، بدون آن‌که دغدغه زیرساخت داشته باشند.

سایر کاربردهای مهم پلتفرم‌های ابری:

• زیرساخت به‌عنوان سرویس (IaaS): فراهم‌سازی سرورها، فضای ذخیره‌سازی، شبکه و منابع محاسباتی به‌صورت انعطاف‌پذیر است که پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر، مقاله IaaS چیست را مطالعه کنید.
• هوش مصنوعی به‌عنوان سرویس (AIaaS): دسترسی ساده به الگوریتم‌های هوش مصنوعی از طریق API برای خودکارسازی و تحلیل داده‌ها. برای آشنایی بیشتر با این فناوری، پیشنهاد می‌کنیم مقاله AIaaS چیست را مطالعه کنید.
• برنامه‌های بازیابی از فاجعه (Disaster Recovery): امکان بازیابی سریع عملیات در صورت وقوع حادثه یا از بین رفتن اطلاعات
• ایجاد سیستم‌های مقاوم در برابر خطا: تداوم عملکرد برنامه‌ها حتی در صورت از کار افتادن بخشی از سیستم
• افزایش امنیت اطلاعات: دسترسی به مراکز داده‌ای با امنیت بالا و کاهش ریسک سرقت یا از دست رفتن اطلاعات
• مدیریت ترکیبی فناوری اطلاعات (Hybrid IT): ترکیب زیرساخت داخلی با سرویس‌های ابری برای دستیابی به انعطاف و کنترل بیشتر

انواع پلتفرم ابری

حال با اینکه پلتفرم ابری چیست آشنا شدیم و مزایا، معایب و کاربردهای آن را بررسی کردیم، نوبت به بررسی انواع پلتفرم ابری است. پلتفرم‌های ابری انواع مختلفی دارند که هر کدام برای نیازهای خاصی طراحی شده‌اند. هیچ نوعی برای همه کاربردها مناسب نیست، بلکه انتخاب درست به شرایط، اهداف و منابع هر سازمان بستگی دارد.

ابر عمومی (Public Cloud)

ابر عمومی، خدمات ابری را از طریق اینترنت و توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده شخص ثالث در اختیار تعداد زیادی از کاربران قرار می‌دهد. شرکت‌هایی مثل Amazon Web Services (AWS)، Google Cloud، Microsoft Azure، IBM Cloud و Alibaba Cloud از شناخته‌شده‌ترین ارائه‌دهندگان ابر عمومی هستند.

در این مدل، شرکت ارائه‌دهنده تمام زیرساخت‌ها، از جمله سرورها، ذخیره‌سازی، نرم‌افزار و امنیت را مدیریت می‌کند. کاربران بدون نیاز به خرید سخت‌افزار یا راه‌اندازی مرکز داده، فقط با اتصال به اینترنت از خدمات استفاده می‌کنند.

مزایا:

• هزینه پایین‌تر نسبت به ابر خصوصی
• نیاز نداشتن به نگهداری زیرساخت توسط خود شرکت
• راه‌اندازی سریع و آسان

معایب:

• امنیت کمتر نسبت به ابر خصوصی، چون منابع بین چند کاربر مشترک است.
• سفارشی‌سازی محدود

ابر خصوصی (Private Cloud)

ابر خصوصی فقط برای یک سازمان خاص طراحی می‌شود و دسترسی به آن محدود به همان سازمان است. این پلتفرم می‌تواند در مرکز داده داخلی شرکت نصب شده باشد یا توسط یک شرکت ارائه‌دهنده به‌صورت اختصاصی میزبانی شود.

ابر خصوصی معمولاً توسط سازمان‌هایی استفاده می‌شود که نیازهای خاصی در زمینه امنیت، کنترل و سفارشی‌سازی دارند، مثل بانک‌ها، نهادهای دولتی یا شرکت‌های بزرگ.

مزایا:

• امنیت و حریم خصوصی بالا
• قابلیت سفارشی‌سازی زیاد بر اساس نیاز سازمان
• کنترل کامل بر روی منابع و داده‌ها

معایب:

• هزینه بالا، به‌خصوص برای شرکت‌های کوچک و متوسط
• نیاز به مدیریت و نگهداری تخصصی

ابر هیبریدی (Hybrid Cloud)

ابر ترکیبی ترکیبی از ابر عمومی و ابر خصوصی است. در این مدل، بخشی از داده‌ها و برنامه‌ها در ابر خصوصی باقی می‌مانند (مثلاً داده‌های حساس) و بخش دیگر به ابر عمومی منتقل می‌شود (مثلاً اپلیکیشن‌های عمومی یا ابزارهای همکاری تیمی).

این ترکیب باعث می‌شود سازمان‌ها بتوانند از امنیت بالای ابر خصوصی و انعطاف‌پذیری و مقرون‌به‌صرفه بودن ابر عمومی به‌طور هم‌زمان بهره‌مند شوند.

مزایا:

• انعطاف‌پذیری بالا برای جابجایی داده‌ها بین محیط‌ها
• امنیت داده‌های حساس در محیط خصوصی
• استفاده از منابع مقرون‌به‌صرفه عمومی برای کارهای کم‌اهمیت‌تر

معایب:

• مدیریت و هماهنگ‌سازی بین دو محیط می‌تواند پیچیده باشد.
• نیاز به زیرساخت مناسب برای پیاده‌سازی صحیح

با توجه به نوع فعالیت، بودجه، نیازهای امنیتی و منابع فنی موجود، هر سازمان می‌تواند مناسب‌ترین نوع پلتفرم ابری را انتخاب کند. انتخاب درست به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و رشد سریع‌تر کسب‌وکار کمک می‌کند.

نحوه کار پلتفرم ابری

پلتفرم ابری با ایجاد نوعی مجموعه مجازی از منابع مشترک، خدماتی مانند پردازش، ذخیره‌سازی داده و شبکه را از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این منابع به‌صورت انعطاف‌پذیر و بر اساس نیاز قابل دسترسی هستند و کاربران تنها برای میزان استفاده‌شده هزینه پرداخت می‌کنند. فناوری مجازی سازی در قلب عملکرد پلتفرم ابری قرار دارد و این امکان را فراهم می‌سازد که چندین ماشین مجازی (VM) با سیستم‌عامل‌ها و برنامه‌های مختلف، به‌صورت همزمان روی یک سرور فیزیکی اجرا شوند.

سازمان‌ها می‌توانند از طریق پلتفرم‌های ابری عمومی یا خصوصی به منابع محاسباتی دسترسی پیدا کنند. این پلتفرم‌ها به آن‌ها اجازه می‌دهند داده‌ها را ذخیره، پشتیبان‌گیری و بازیابی کنند؛ برنامه‌های نرم‌افزاری را طراحی، آزمایش و اجرا نمایند؛ از پایگاه داده ابری بهره بگیرند؛ مجموعه‌های کلان‌داده را تحلیل کنند؛ نرم‌افزارها را در مقیاس جهانی ارائه دهند؛ از ابزارهای هوش تجاری استفاده کنند؛ و اپلیکیشن‌های بومی‌ابری بسازند. در نتیجه، پلتفرم ابری نه‌تنها زیرساخت مورد نیاز را فراهم می‌کند، بلکه بستری برای نوآوری، توسعه و تحول دیجیتال نیز فراهم می‌آورد.

پلتفرم ابری به عنوان سرویس چیست؟

​پلتفرم به‌عنوان سرویس (PaaS) یک مدل از خدمات رایانش ابری است که محیطی کامل را برای توسعه، اجرا و مدیریت برنامه‌های نرم‌افزاری فراهم می‌کند. در این مدل، ارائه‌دهنده سرویس تمامی زیرساخت‌های لازم، از جمله سرورها، سیستم‌عامل‌ها، پایگاه‌های داده و ابزارهای توسعه را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد، بنابراین آن‌ها می‌توانند بدون نگرانی دربارهٔ خرید، نصب یا نگهداری سخت‌افزار و نرم‌افزارهای پایه، به ساخت و استقرار برنامه‌های خود بپردازند.

راهکار ابرآراز

اگر به دنبال راه‌حلی هستید که بدون نیاز به دانش فنی پیچیده بتوانید زیرساخت خود را مدیریت کنید، سرورهای ابری ابر آراز گزینه‌ای مناسب و قابل اعتماد هستند. امکان افزایش یا کاهش منابع فقط با چند کلیک، هزینه‌پردازی به‌اندازه مصرف واقعی و پشتیبانی واقعی 24 ساعته، این سرورها را برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای در حال رشد به انتخابی منطقی تبدیل کرده است.

با ثبت‌نام در ابر آراز می‌توانید یک روز کامل از سرور ابری به‌صورت رایگان استفاده کرده و بدون تعهد مالی، عملکرد و سادگی استفاده از آن را بررسی کنید. اگر به دنبال راه‌اندازی سریع، دسترسی دائمی و کنترل کامل روی منابع خود هستید، این فرصت را از دست ندهید.

جمع‌بندی: پلتفرم ابری چیست؟

در مطلب فوق در رابطه با اینکه پلتفرم ابری چیست اطلاعاتی کامل و جامع ارائه شد. پلتفرم ابری امروز به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی تحول دیجیتال، نقش پررنگی در رشد و پایداری کسب‌وکارها ایفا می‌کند.

سازمان‌ها با بهره‌گیری از انعطاف‌پذیری، مقیاس‌پذیری و خدمات متنوع این پلتفرم‌ها، می‌توانند زیرساخت‌های فناوری اطلاعات خود را به‌شکلی هوشمندانه مدیریت کرده و با سرعت بیشتری به نوآوری و توسعه دست یابند. در نتیجه، آشنایی دقیق با مفاهیم، مزایا و چالش‌های پلتفرم ابری، برای هر فرد یا سازمانی که به دنبال رشد و کارایی بیشتر است، یک ضرورت محسوب می‌شود. چند مورد از مهم‌ترین مزایای پلتفرم ابری به صورت موارد زیر هستند:

• کاهش هزینه‌ها: حذف هزینه‌های خرید و نگهداری زیرساخت فیزیکی و پرداخت فقط به‌ازای استفاده
• مقیاس‌پذیری سریع: امکان افزایش یا کاهش منابع متناسب با نیاز در هر لحظه
• دسترسی از هر مکان: فراهم‌سازی خدمات از طریق اینترنت در هر زمان و مکان
• چابکی و سرعت در توسعه: راه‌اندازی سریع محیط‌های توسعه و استقرار برنامه‌ها بدون اتلاف زمان

سوالات متداول

• پلتفرم ابری چیست؟

پلتفرم ابری محیطی است که زیرساخت‌ها و منابع محاسباتی را از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

• تفاوت بین ابر عمومی و خصوصی چیست؟

ابر عمومی بین چندین کاربر به‌صورت اشتراکی ارائه می‌شود، ولی ابر خصوصی به‌صورت اختصاصی برای یک سازمان خاص است.

• آیا استفاده از ابر همیشه امن است؟

در صورت درک درست مدل مسئولیت مشترک و پیاده‌سازی تدابیر امنیتی مناسب، بله استفاده از ابر می‌تواند بسیار امن باشد.