همه ما در روز برای خریدوفروش کالاهای مختلف از پول‌های کاغذی یا کارت‌های بانکی استفاده می‌کنیم. اما برای کمتر کسی از ما این سوال پیش می‌آید که منشا این پول‌ها کجاست؟ درکی که شما از ارزهای فیات و انواع آن دارید (منظور همین پول‌هایی است که در طول روز از آنها استفاده می‌کنیم)، می‌تواند در درک درست از پدیده‌های اقتصادی مانند تورم نیز کارساز باشد. به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم تا به این سوال پاسخ دهیم که منظور از ارز فیات چیست و تفاوت ارز دیجیتال و فیات کدامند؛ با ما همراه باشید.
ارز فیات چیست ؟
اصطلاح پول فیات برای توصیف ارزهایی استفاده می‌شود که توسط دولت صادرکننده آن حمایت می‌شوند. این نوع پول‌ها بدون پشتوانه‌اند؛ یعنی به ارزش یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره وابسته نیستند. در واقع آنها ارزش خود را از طریق اعتماد عمومی به ناشران به دست می‌آورند.
در میان عموم مردم، همچنان این باور وجود دارد که پول‌های ملی پشتوانه‌ای از طلا یا دیگر فلزات ارزشمند دارند. اما این باور کاملاً اشتباه است. امروزه اکثر ارزهای موجود در جهان، پول فیات هستند. تا اواخر قرن بیستم، پول‌ها پشتوانه‌ای مثل طلا یا نقره داشتند. برای مثال اگر ۱۰۰۰ واحد از یک ارز در اختیار مردم قرار می‌گرفت، به همان اندازه طلا در بانک نگه‌داری می‌شد تا پشتوانه‌ای برای آن پول باشد. اوایل قرن بیستم، نظام استاندارد طلا، دولت‌ها را با مشکل کمبود نقدینگی مواجه کرد. در قرن بیستم، زمانی که دلار آمریکا از قیمت طلا جدا شد، استفاده گسترده از آن آغاز شد.
اواخر جنگ جهانی دوم، نمایندگانی از چند کشور جهان، طی توافق‌نامه‌ای تصمیم گرفتند به‌جای طلا، دلار ذخیره کنند و آمریکا به میزان دلارهای صادرشده، در خزانه خود طلا نگه دارد. اکتبر ۱۹۷۲ ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دریافت طلا در ازای دلار را لغو کرد. او به صورت غیررسمی، پایان عصر استاندارد طلا را اعلام کرد. ارزشمندی تمام ارزهای فیات، به عرضه و تقاضا و اعتماد مردم به حکومت بستگی دارد.
با ظهور ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، بحث هایی در مورد این‌که آیا چنین دارایی‌های دیجیتالی می‌توانند در نهایت جایگزین پول فیات به عنوان رسانه ترجیحی مبادله شوند یا حداقل یک جایگزین ارائه کنند، وجود دارد.
آشنایی با تاریخچه ارز فیات
پول فیات در قرن دهم از چین سرچشمه گرفت؛ زمانی که سلسله‌های یوان، تانگ، سونگ و مینگ در آن سرزمین حاکم بودند. در دوره حاکمیت سلسله تانگ (907-618)، تقاضای زیادی برای پول فلزی (سکه) وجود داشت که بیش از عرضه فلزات گرانبها بود. بنابراین مردم با کاربرد پول کاغذی (اسکناس) آشنا شدند و به‌راحتی تکه‌های کاغذ اعتباری را به رسمیت می شناختند. در واقع، کمبود سکه مردم را مجبور کرد پول را از سکه به اسکناس تبدیل کنند.
در طول سلسله سونگ (1276-960)، تجارت پررونقی در منطقه سیچوان وجود داشت که منجر به کمبود سکه مسی شد. بازرگانان شروع به انتشار اسکناس‌های اختصاصی کردند و این اولین ارز قانونی محسوب می‌شد. پول کاغذی همچنین تنها ارز قانونی در سلسله یوان (1367-1276) بود. در دوران حکومت سلسله مینگ (1644-1368)، صدور اسکناس به وزارت دارایی واگذار شد.
غرب در قرن 18 شروع به استفاده از پول کاغذی کرد. مستعمرات آمریکا و فرانسه، شروع به صدور اسناد اعتباری کردند که برای پرداخت استفاده می‌شد. در این زمان، صدور بیش از حد اوراق بهادار، تورمی جنجالی ایجاد کرد.
در برخی مناطق از جمله نیوانگلند و کارولینای آمریکا، با کاهش ارزش اسکناس‌ها، قیمت کالاها به‌صورت سرسام‌آوری افزایش یافت. در طول جنگ، کشورها برای حفظ ارزش فلزات گرانبها مانند طلا و نقره، به ارزهای فیات روی می‌آورند. به‌عنوان‌مثال، دولت فدرال ایالات متحده در طول جنگ داخلی آمریکا، نوعی ارز فیات به نام Greenbacks منتشر کرد. در این جنگ، دولت تبدیل پول کاغذی خود به طلا یا نقره را متوقف کرد.
روش کار ارز فیات چیست ؟
پول فیات ارزش ذاتی ندارد. به‌عنوان مثال، طلا به‌طور ذاتی باارزش و کمیاب است؛ اما ارزهای فیات به‌خودی‌خود فقط یک‌تکه کاغذ بی‌ارزش هستند. این ارزها به دستور دولت و قانون، به ارز رایج کشور تبدیل می‌شوند. احتمالاً عبارت «با حمایت کامل از ایمان و اعتبار دولت ایالات متحده» را در مورد دلار شنیده‌اید. این اصل بنیادین پول فیات است. از سوی دیگر، ارزهای دارای پشتوانه کالا، ارزش خود را از قیمت پایه طلا، نقره یا سایر موادی که با آنها مرتبط هستند، به‌دست می‌آورند.
پول کاغذی به‌عنوان یک وسیله برای ذخیره‌سازی قدرت خرید و جایگزینی برای سیستم تبادل عمل می‌کند. این به مردم اجازه می‌دهد تا محصولات و خدمات را همان‌طور که نیاز دارند، بدون نیاز به مبادله کالا به کالا خریداری کنند. همان‌طور که در مورد تجارت مبادله‌ای وجود داشت.
با توجه به قابلیت ذخیره‌سازی قدرت خرید، افراد می‌توانند با خیالی آسوده برنامه‌ریزی کنند و فعالیت‌های اقتصادی‌شان را به انجام برسانند. به‌عنوان مثال، یک کسب‌و‌کار که با مونتاژ تلفن همراه سر‌و‌کار دارد، می‌تواند تجهیزات جدید بخرد، کارکنان موردنظر را استخدام کند و شعب خود را در مناطق دیگر گسترش دهد.
ارزش پول فیات بستگی به نحوه عملکرد اقتصاد یک کشور، نحوه اداره کشور و تأثیر این عوامل بر نرخ بهره دارد. کشوری که بی‌ثباتی اقتصادی را تجربه می‌کند، به احتمال زیاد دارای یک ارز ضعیف و قیمت‌های متورم کالاها خواهد بود، که خرید محصولات مورد نیاز را برای مردم دشوار می‌کند.
یک ارز فیات زمانی به‌خوبی کار می‌کند که عموم مردم به توانایی آن برای حفظ قدرت خرید، اعتماد کافی داشته باشند.
دلیل اهمیت ارزهای فیات چیست ؟
استفاده از پول-کالا در طول تاریخ رایج بوده است. سکه‌های ساخته شده از فلزات گرانبها مانند نقره و طلا برای هزاران سال به‌عنوان استاندارد شناخته می‌شدند. در قرن 18 و 19، ارزهای کاغذی شروع‌به‌کار کردند؛ اگرچه بسیاری از آنها به‌عنوان نوعی سفته برای پرداخت مقدار مشخصی از طلا و نقره به‌کار می‌رفت.
کشورهایی مانند بریتانیا و ایالات متحده، استاندارد طلا را پذیرفتند. یک سیستم پولی که یک واحد پول استاندارد را به ارزش مقدار معینی طلا گره می‌زند. زمانی که رکود بزرگ و دو جنگ جهانی به شدت اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار داد، رهبران جهان یک سیستم پولی بین‌المللی ایجاد کردند که دلار آمریکا را به‌عنوان یک ارز جهانی و مرجع مورد استفاده قرار می‌داد.
موجودی‌های بین المللی به دلار تسویه و با نرخ تبادل ثابت به طلا تبدیل می‌شد. استاندارد طلا تا سال 1971 برقرار بود؛ زمانی که ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور آمریکا، در مواجهه با تورم فزاینده و بیکاری بالا، به آن پایان داد. زیرا مقدار دلارهای خارجی از مقدار طلای موجود در ذخایر ایالات متحده فراتر رفت.
بزرگ‌ترین دلیل این‌که کشورها استفاده از استاندارد طلا را متوقف کردند، این است که توان‌مندی دولت‌ها را برای واکنش به رویدادهای اقتصادی محدود می کند. با پذیرش استاندارد طلا، عرضه پول به عرضه طلای موجود گره می‌خورد؛ در‌حالی‌که تقاضای پول در کشورها بر اساس رشد جمعیت و اقتصاد آنها تغییر می کند.
اگر ایالات متحده و سایر کشورها همچنان روی استاندارد طلا باقی مانده بودند، عرضه پول جهان به طلای موجود محدود می شد؛ در‌حالی‌که مقدار طلا روی کره زمین در طی میلیاردها سال افزایش چندانی نداشته است. اما بدیهی است جمعیت انسانی، بازده اقتصادی آن و تقاضا برای پول با سیب تندی افزایش یافته است.
مزایا و معایب ارز دیجیتال فیات چیست ؟
ثبات نسبی پول فیات و توانایی بانک‌های مرکزی برای کنترل عرضه و مدیریت اقتصاد، یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های آن است. با این حال، این تلاش‌ها همیشه موفقیت‌آمیز نیستند. برخی از منتقدان استدلال می‌کنند که در صورت چاپ بیش از حد پول توسط سیاست‌گذاران، ارزهای فیات به جای ایجاد مانع در برابر شوک‌های اقتصادی، گاهی اوقات حتی می‌توانند آنها را تشدید کنند.
مزایا استفاده از انواع ارز فیات
– به ناشران کنترل بیشتری بر عرضه پول می‌دهد و به آنها در مدیریت اقتصاد کمک می‌کند.
– برخلاف ارزهای دارای پشتوانه، نسبتاً پایدار است ارزش خود را حفظ می‌کند. با استفاده از آن، قیمت کالاها معمولاً در کوتاه‌مدت نوسان ندارد.
– به طور گسترده در جهان پذیرفته شده است و می‌تواند به‌عنوان ابزار قانونی در معاملات مختلف استفاده شود.
معایب ارز فیات کدام است ؟
– چاپ بیش‌از‌حد پول، می‌تواند باعث افزایش تورم شود.
– عرضه بالقوه نامحدود، می‌تواند ارزش آن را از بین ببرد و حباب ایجاد کند.
– با توجه به وابستگی کامل آن به دولت، اگر صادرکننده با مشکل مواجه شود، ارزش ارز فیات نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
چند نمونه از فیات و موردهای ناموفق آن
یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های پول فیات، اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی در کشور زیمبابوه در جنوب آفریقا روی داد. زمانی که این کشور درگیر مشکلات اقتصادی جدی بود، بانک مرکزی زیمبابوه بی‌محابا شروع به چاپ پول کرد. نتیجه، قابل پیش بینی بود. این انتشار گسترده و سریع پول، منجر به تورم شدید شد. نرخ این تورم این کشور در سال ۲۰۰۸ به ۲۳۰ تا ۵۰۰ میلیارد درصد رسید! قیمت‌ها به قدری بالا رفت که مردم برای خرید کالاهای اساسی و روزمره، مجبور به حمل مداوم مقدار زیادی پول در کیف‌های متعدد بودند.
ونزوئلا، جدیدترین نمونه چنین بحران پولی است. این کشور دچار رکود اقتصادی شدیدی شد که تورم سنگینی بر اقتصاد آن تحمیل کرد. اکنون بولیوار، واحد پول ونزوئلا، به‌عنوان کم‌ارزش‌ترین ارز دنیا شناخته می‌شود. گرچه این کشور تلاش کرد با معرفی رمزارز «پترو» بخشی از مشکلات پول فیات خود را حل کند؛ اما این اقدام نیز تاکنون، نتیجه قابل‌توجهی نداشته است.
بررسی تفاوت فیات و ارز دیجیتال
ظهور ارزهای دیجیتال، تردید‌های جدی را در مورد آینده ارزهای فیات و این‌که آیا در نهایت جای خود را به سکه‌های رمزارز خواهند داد یا نه، برانگیخته است. ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، پول واقعی نیستند. زیرا از سوی هیچ مرجع قانونی صادر، کنترل یا پشتیبانی نمی‌شوند. در بیشتر موارد هم، مجموع عرضه آنها با سقف معینی برنامه‌ریزی می‌شود.
ارزهای دیجیتال و پول فیات، شباهت‌های زیادی به هم دارند. هر دو نوع دارایی (رمزارزها و ارز فیات) ارزش ذاتی ندارند. برای مثال مانند طلا یا نقره نیستند که به‌خاطر کمیابی، سختی استخراج و موارد دیگر، به‌تنهایی ارزش بالایی داشته باشند. ارزش پول فیات و رمزارزها را، استقبال مردم در کشورهای مختلف تعیین می‌کند. همچنین این هر دو گونه دارایی‌ها، قابل تقسیم هستند. یعنی همان‌طور که می‌توان هر دلار را به ۱۰۰ سنت تقسیم کرد، یک بیت کوین را هم می‌توان به ۱۰۰۰ میلی بیت کوین تقسیم کرد.
همانند پول‌های فیات، ارزهای دیجیتال را نیز می‌توانیم جابه‌جا کنیم. یعنی از کسی رمزارز بگیریم یا برای او ارسال کنیم. امروز می‌شود ارزهای دیجیتال را، خیلی جاها به‌عنوان روش پرداخت استفاده کرد. هرچند هنوز فراگیری آنها، قابل قیاس با پول‌های فیات نیست.
اما تفاوت این دو نوع دارایی چیست؟ صاحب‌نظران بدبین معتقدند که بعید است ارزهای رمزپایه جایگزین پول فیات به عنوان رسانه غالب مبادله شود. اما محبوبیت کریپتو در حال افزایش است. به‌عنوان مثال، پارسال السالوادور به نخستین کشوری تبدیل شد که بیت کوین را به‌صورت قانونی برای معامله‌های رسمی پذیرفت. سامانه پی پال هم به بعضی از کاربران خود اجازه می‌دهد تا در خریدهایشان از بیت کوین برای پرداخت استفاده کنند. مؤسسه اعتباری ویزا نیز با پلتفرم های کریپتو در تبادلات کارتی شریک شده است.
سخن پایانی
امیدواریم که در این مقاله توانسته باشیم به طور کامل به این سوال پاسخ دهیم که رمز ارز فیات چیست و استفاده از آن چه مزایایی را برای شما به همراه دارد. اما اگر در این خصوص به مشکلی برخوردید، سوالات خود را با ما در قسمت کامنت به اشتراک بگذارید تا در سریع‌ترین زمان ممکن به آنها پاسخ دهیم. علاوه بر آن ما در پیج اینستاگرامی خود، پیرامون جدیدترین و تازه‌ترین اخبار حوزه‌ی تکنولوژی و فناوری صحبت خواهیم کرد. ما را در اینستاگرام دنبال کنید.
