بکاپ چیست و چرا به آن نیاز داریم؟ راهنمای جامع پشتیبان گیری از اطلاعات

بکاپ چیست؟

بکاپ چیست؟ این یکی از اساسی‌ترین سوالاتی است که هر کاربر دیجیتال باید پاسخ آن را بداند. در دنیای دیجیتال امروز، اطلاعات یکی از باارزش‌ترین دارایی‌های ماست. از عکس‌های شخصی گرفته تا اسناد کاری مهم، همه چیز به صورت دیجیتال ذخیره می‌شود. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که اگر این اطلاعات به دلایلی از بین بروند، چه اتفاقی می‌افتد؟ در اینجاست که اهمیت بک آپ یا همان نسخه پشتیبان نمایان می‌شود. در این مقاله از ابرآراز به طور جامع به سوال «BackUp چیست؟» پاسخ می‌دهیم و همه چیز درباره پشتیبان‌گیری از اطلاعات را بررسی می‌کنیم.

بکاپ (Backup) چیست؟

بکاپ یا نسخه پشتیبان (Backup)، فرآیند تهیه یک یا چند نسخه کپی از اطلاعات مهم است که در محل یا محیطی جداگانه از داده‌های اصلی نگهداری می‌شود. این کار با هدف محافظت از اطلاعات در برابر خطراتی مانند حذف تصادفی، آلودگی به ویروس، خرابی سخت‌افزار یا اتفاقات غیرمنتظره مانند آتش‌سوزی و سیل انجام می‌شود. (همچنین بخوانید: بدافزار چیست؟)

داشتن بک آپ به افراد و سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که در صورت بروز هرگونه مشکل، اطلاعات خود را به‌راحتی بازیابی کنند. در واقع، نسخه پشتیبان نوعی بیمه اطلاعاتی محسوب می‌شود که از بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری می‌کند. امروزه با گسترش تهدیدات دیجیتال، داشتن یک سیستم پشتیبان‌گیری منظم و قابل اعتماد ضروری‌تر از همیشه شده است.

چرا باید یک نسخه پشتیبان از داده ها داشته باشیم؟

اطلاعات ممکن است به دلایل مختلفی از بین بروند؛ از خطای انسانی گرفته تا حملات سایبری. داشتن نسخه پشتیبان از اطلاعات، تضمینی است برای بازیابی داده‌ها و جلوگیری از خسارات احتمالی. به‌ویژه برای کسب‌وکارها، از دست رفتن داده‌ها می‌تواند به معنای از بین رفتن درآمد یا حتی نابودی کامل باشد.

دلایل ضرورت تهیه بکاپ:

• احتمال بروز خطاهای انسانی مانند حذف ناخواسته فایل‌ها
• تهدیدهای نرم‌افزاری مثل ویروس‌ها و باج‌افزارها (همچنین بخوانید: باج افزار چیست؟)
• خرابی سخت‌افزارها یا نوسانات برقی
• اهمیت تداوم فعالیت کسب‌وکارها و حفظ سوابق اطلاعاتی

داشتن BackUp به شما این امکان را می‌دهد که در شرایط بحرانی، بدون نگرانی اطلاعات ارزشمند خود را بازیابی کرده و از توقف فعالیت‌ها جلوگیری کنید.

انواع روش های تهیه بک آپ

روش‌های مختلفی برای تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات وجود دارد که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب به نوع داده، نیاز به سرعت بازیابی و میزان فضای ذخیره‌سازی بستگی دارد.

بکاپ کامل (Full Backup)

در این روش، از تمام اطلاعات سیستم به‌طور کامل یک نسخه پشتیبان تهیه می‌شود. این روش به فضای زیادی برای ذخیره‌سازی نیاز دارد، چراکه همه فایل‌ها، حتی آن‌هایی که تغییری نکرده‌اند، ذخیره می‌شوند. اما مزیت اصلی آن، سرعت بالای بازیابی اطلاعات در زمان نیاز است. این نوع بک آپ معمولاً پایه‌ای برای سایر روش‌ها نیز به‌شمار می‌رود.

بک آپ افزایشی (Incremental Backup)

در بکاپ افزایشی، تنها فایل‌هایی که پس از آخرین BackUp (کامل یا افزایشی) تغییر کرده‌اند، ذخیره می‌شوند. این روش به‌صرفه‌ترین از نظر فضا و زمان ذخیره‌سازی است. البته بازیابی اطلاعات در این روش ممکن است زمان‌برتر باشد؛ چراکه برای بازگردانی کامل باید همه بکاپ‌های افزایشی، از آخرین نسخه پشتیبان کامل تا آخرین نسخه بازیابی شوند.

بکاپ تفاضلی (Differential Backup)

در این روش، فایل‌هایی که از زمان آخرین BackUp کامل تغییر کرده‌اند، ذخیره می‌شوند. این نوع نسخه پشتیبان در مقایسه با بک آپ افزایشی به فضای بیشتری نیاز دارد، اما بازیابی اطلاعات سریع‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود. به‌همین دلیل بسیاری از کاربران برای تعادل میان فضا و سرعت بازیابی از آن استفاده می‌کنند.

بکاپ آینه ای (Mirror Backup)

بک آپ آینه‌ای یک کپی دقیق و لحظه‌ای از اطلاعات اصلی ایجاد می‌کند. هر تغییری در فایل‌های اصلی، بلافاصله در نسخه پشتیبان نیز اعمال می‌شود. این روش امکان دسترسی سریع به نسخه‌های به‌روز را فراهم می‌کند اما به دلیل نداشتن آرشیو از نسخه‌های قدیمی، برای بازیابی فایل‌های حذف‌شده چندان مناسب نیست.

بکاپ پیوسته (Continuous Backup)

در بک آپ پیوسته، هر تغییری که در فایل‌ها ایجاد شود، بلافاصله به‌صورت خودکار ذخیره می‌شود. این روش همواره نسخه‌ای بسیار جدید و به‌روز از داده‌ها فراهم می‌کند. گرچه به منابع سیستمی بیشتری نیاز دارد، اما در محیط‌های حساس مانند بانک‌ها یا شرکت‌های بزرگ کاربرد زیادی دارد.

به نقل از IBM

داشتن نسخه‌های پشتیبان از داده‌ها به‌تنهایی تضمینی برای ادامه فعالیت کسب‌وکار نیست. برای اطمینان از تداوم کسب‌وکار، نیاز به یک برنامه پشتیبان‌گیری و بازیابی فاجعه‌ای قوی و آزمایش‌شده است.

چطور از فایل های بک آپ نگهداری کنیم؟

نگهداری درست از فایل‌های بکاپ به اندازه خود پشتیبان گیری از اطلاعات اهمیت دارد. محل ذخیره‌سازی، امنیت فیزیکی و دیجیتال و همچنین ساختار فایل‌ها همگی نقش مهمی در دوام و کارآمدی نسخه‌های پشتیبان دارند.

• ذخیره‌سازی در دیسک سخت خارجی

استفاده از هارد اکسترنال یکی از روش‌های رایج، ساده و مقرون‌به‌صرفه برای نگهداری فایل‌های بکاپ است. این ابزارها به‌راحتی قابل حمل هستند و امکان انتقال اطلاعات بین سیستم‌های مختلف را فراهم می‌کنند. با این حال، باید آن‌ها را در برابر ضربه، آب‌خوردگی و نوسانات برق محافظت کرد.

• ذخیره‌سازی در فضای ابری

فضای ابری راه‌حلی مدرن برای ذخیره‌سازی اطلاعات است که امکان دسترسی به فایل‌ها از هر نقطه‌ای را فراهم می‌کند. سرویس‌هایی مانند Google Drive، Dropbox و OneDrive به کاربران این امکان را می‌دهند تا نسخه‌های پشتیبان خود را به‌صورت خودکار و رمزگذاری‌شده در فضای آنلاین نگهداری کنند. این روش امنیت بالا و سهولت بازیابی را فراهم می‌سازد.

• ذخیره‌سازی در سرور یا NAS

برای کسب‌وکارها و شرکت‌هایی که حجم زیادی از اطلاعات دارند، استفاده از سرور اختصاصی یا ذخیره‌سازهای تحت شبکه (NAS) انتخابی مناسب است. این روش کنترل و امنیت بیشتری بر داده‌ها فراهم می‌کند و امکان زمان‌بندی خودکار بکاپ‌گیری را دارد. همچنین امکان دسترسی چند کاربر به اطلاعات را نیز فراهم می‌سازد. (همچنین بخوانید: سرور اختصاصی چیست؟)

• نگهداری نسخه‌های چندگانه

داشتن بیش از یک نسخه بک آپ در مکان‌های مختلف مانند فضای ابری و حافظه‌های فیزیکی، میزان اطمینان از حفظ داده‌ها را افزایش می‌دهد. این رویکرد با عنوان «استراتژی ۳-۲-۱» شناخته می‌شود؛ سه نسخه BackUp، در دو محیط متفاوت و یک نسخه در مکانی جدا از محل اصلی. این کار از خطر از دست دادن کامل اطلاعات جلوگیری می‌کند.

ویژگی های یک backup صحیح چیست؟

یک بکاپ صحیح باید علاوه‌بر اینکه به‌صورت منظم تهیه می‌شود، قابلیت اطمینان و امنیت بالایی نیز داشته باشد. در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌هایی را که یک نسخه پشتیبان کارآمد باید داشته باشد بررسی می‌کنیم:

• دوره‌ای بودن (پشتیبان گیری از اطلاعات به شکل منظم)
• تست بازیابی داده‌ها
• رمزنگاری داده‌ها
• نگهداری در مکان‌های امن
• استفاده از ابزارهای معتبر

چه عواملی باعث از دست رفتن اطلاعات می شود؟

اطلاعات دیجیتال در برابر تهدیدات متعددی آسیب‌پذیر هستند که می‌توانند منجر به از بین رفتن همیشگی آن‌ها شوند. شناخت این عوامل می‌تواند در پیشگیری مؤثر و انتخاب راهکارهای پشتیبان‌گیری بهتر به ما کمک کند.

• خرابی سخت‌افزار
• حذف اشتباهی فایل‌ها
• آلودگی به ویروس و بدافزار
• حملات سایبری (مانند باج‌افزار)
• نوسانات برق یا آتش‌سوزی
• سرقت دستگاه‌ها

یک راه‌حل پشتیبان‌گیری خوب باید قابل‌اعتماد، پیوسته، ایمن و آسان برای بازیابی باشد. باید از صحت داده‌ها اطمینان حاصل کند، در برابر دسترسی غیرمجاز محافظت کند و امکان بازیابی سریع را فراهم کند تا زمان از کار افتادگی به حداقل برسد.

ابزارهای بکاپ گیری

برای تهیه نسخه‌های پشتیبان می‌توان از ابزارها و نرم‌افزارهای مختلفی استفاده کرد که هرکدام قابلیت‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه چند نمونه از پرکاربردترین ابزارهای بکاپ‌گیری را معرفی می‌کنیم.

Acronis True Image

Acronis True Image ابزاری حرفه‌ای برای تهیه بک آپ کامل از سیستم و فایل‌ها است که امکان کلون‌کردن، رمزنگاری و زمان‌بندی خودکار بک آپ را نیز فراهم می‌کند. این نرم‌افزار برای کاربران حرفه‌ای و سازمانی که نیاز به پشتیبان‌گیری مطمئن دارند بسیار مناسب است. نسخه‌های مختلف آن امکاناتی نظیر پشتیبانی از فضای ابری و محافظت در برابر باج‌افزار را نیز ارائه می‌دهند.

EaseUS Todo Backup

EaseUS Todo Backup نرم‌افزاری ساده، کاربرپسند و قابل‌اعتماد است که برای کاربران خانگی و حتی حرفه‌ای مناسب می‌باشد. این ابزار قابلیت تهیه BackUp از فایل‌ها، درایوها و کل سیستم را دارد. EaseUS همچنین بازیابی سیستم را در چند کلیک امکان‌پذیر می‌سازد.

Macrium Reflect

Macrium Reflect نرم‌افزاری رایگان و قدرتمند برای تهیه ایمیج کامل از دیسک و بازیابی آن در مواقع ضروری است. نسخه رایگان آن نیز امکانات بسیار خوبی برای کاربران خانگی فراهم کرده و از بکاپ زمان‌بندی‌شده پشتیبانی می‌کند. رابط کاربری آن ساده و قابل فهم است.

Google Drive

Google Drive فضایی ابری و رایگان تا سقف ۱۵ گیگابایت را ارائه می‌دهد که برای نگهداری فایل‌های شخصی و مهم بسیار کاربردی است. قابلیت همگام‌سازی خودکار با دستگاه‌های مختلف و رمزنگاری اطلاعات از جمله مزایای آن محسوب می‌شود. همچنین امکان اشتراک‌گذاری فایل‌ها با دیگران را نیز دارد.

Dropbox

Dropbox یکی از محبوب‌ترین سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری است که با رابط کاربری ساده و امکاناتی مانند سینک خودکار و اشتراک‌گذاری سریع فایل‌ها شناخته می‌شود. نسخه رایگان آن فضای محدودی ارائه می‌دهد اما برای پشتیبان‌گیری فایل‌های مهم بسیار مناسب است. از قابلیت تاریخچه نسخه‌ها نیز پشتیبانی می‌کند.

نکات مهم در تهیه بک آپ چیست؟

در فرآیند پشتیبان گیری از اطلاعات، تنها تهیه نسخه پشتیبان کافی نیست؛ بلکه رعایت برخی نکات کلیدی می‌تواند اثربخشی این فرایند را افزایش دهد. در ادامه به مهم‌ترین نکاتی که باید در حین پشتیبان‌گیری در نظر گرفته شود، اشاره می‌کنیم:

• زمان‌بندی منظم

تهیه بکاپ در بازه‌های زمانی مشخص (روزانه، هفتگی یا ماهانه) بسیار مهم است. این کار باعث می‌شود که همیشه یک نسخه به‌روز از اطلاعات در دسترس باشد. همچنین با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان از فراموشی یا تأخیر در بک آپ گیری جلوگیری کرد.

• تست فایل‌های بک آپ

صرف داشتن بکاپ کافی نیست؛ باید اطمینان حاصل کرد که فایل‌های نسخه پشتیبان واقعاً قابل استفاده هستند. تست منظم فایل‌های پشتیبان به شما کمک می‌کند در مواقع بحرانی با نسخه‌ای خراب یا ناقص مواجه نشوید. این کار یک مرحله مهم برای تضمین امنیت داده‌هاست.

• رمزگذاری اطلاعات حساس

بسیاری از فایل‌های BackUp شامل اطلاعات شخصی یا حساس هستند. رمزگذاری این فایل‌ها از دسترسی غیرمجاز افراد یا هکرها جلوگیری می‌کند. بهتر است از الگوریتم‌های رمزنگاری قوی و قابل اعتماد استفاده شود.

• انتخاب فرمت مناسب بک آپ

انتخاب فرمت بک آپ بسته به نوع سیستم و هدف شما اهمیت دارد. برخی فرمت‌ها مانند ISO برای پشتیبان گیری از اطلاعات از کل سیستم مناسب‌ترند، درحالی‌که فرمت‌های فشرده‌شده برای فایل‌های جداگانه کاربرد دارند. فرمت صحیح، بازیابی را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند.

• نگهداری آفلاین از یک نسخه بکاپ

یکی از راه‌های افزایش امنیت اطلاعات، ذخیره‌سازی یک نسخه بک آپ به‌صورت آفلاین است. این نسخه در برابر حملات آنلاین یا نفوذهای اینترنتی مقاوم‌تر است. می‌توان آن را روی یک دیسک سخت یا فلش‌مموری مطمئن نگهداری کرد.

یک استراتژی بکاپ قابل‌اعتماد شامل برنامه‌های منظم پشتیبان‌گیری، نگهداری چند نسخه پشتیبان در مکان‌های مختلف و تست مکرر صحت بک آپ است تا اطمینان حاصل شود داده‌ها هنگام نیاز قابل بازیابی هستند.

تفاوت ذخیره سازی ابری (پشتیبان گیری ابری) و بک آپ چیست؟

با اینکه ذخیره‌سازی ابری و پشتیبان گیری از اطلاعات هر دو به منظور حفظ اطلاعات استفاده می‌شوند، اما اهداف، نحوه عملکرد و سطح امنیت آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. در این بخش، به تفاوت‌های اصلی این دو روش خواهیم پرداخت تا انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.

ذخیره سازی ابری چیست؟

فضای ابری محلی است آنلاین برای ذخیره‌سازی فایل‌ها، که امکان دسترسی از هرجای دنیا را فراهم می‌کند. این فضاها توسط شرکت‌هایی مثل گوگل، مایکروسافت یا آمازون ارائه می‌شوند و اطلاعات شما را در سرورهای اختصاصی ذخیره می‌کنند. یکی از مزیت‌های بزرگ فضای ابری، قابلیت همگام‌سازی خودکار اطلاعات میان دستگاه‌های مختلف است. همچنین بسیاری از این سرویس‌ها امکان رمزنگاری داده‌ها و بکاپ‌گیری منظم را نیز فراهم می‌کنند.

جمع‌بندی: بک آپ چیست؟

بکاپ‌گیری یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در دنیای دیجیتال امروز است و نادیده گرفتن آن می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اطلاعات وارد کند. در این مقاله سعی کردیم مهم‌ترین نکات مربوط به پشتیبان گیری از اطلاعات را مرور کنیم:

• بکاپ‌گیری به‌صورت منظم باعث حفظ نسخه به‌روز از اطلاعات می‌شود.
• استفاده از روش‌های مختلف مانند BackUp کامل، افزایشی و تفاضلی، هر کدام کاربرد خاص خود را دارند.
• نگهداری صحیح بک آپ‌ها (در فضای ابری، دیسک سخت یا NAS) اهمیت زیادی در امنیت داده‌ها دارد.
• ابزارهایی مانند Acronis، EaseUS و Google Drive گزینه‌هایی حرفه‌ای و قابل اعتماد هستند.
• رمزنگاری، تست بازیابی و نگهداری آفلاین از بک آپ‌ها جزو مهم‌ترین اصول امنیتی هستند.

در نهایت، یک سیستم بکاپ‌گیری قابل اتکا نه‌تنها آرامش خاطر فراهم می‌کند، بلکه ضامن دوام و امنیت اطلاعات در هر شرایطی خواهد بود.

سوالات متداول

• آیا بکاپ‌گیری فقط مخصوص شرکت‌هاست؟

خیر، افراد عادی نیز باید از اطلاعات شخصی خود مانند عکس‌ها، فیلم‌ها و اسناد مهم BackUp تهیه کنند.

• هر چند وقت یک‌بار باید بک آپ بگیرم؟

بسته به میزان تغییرات داده‌ها، BackUp می‌توانید روزانه، هفتگی یا ماهانه بکاپ تهیه کنید.

• بهترین ابزار تهیه نسخه پشتیبان برای کاربران خانگی چیست؟

ابزارهایی مثل EaseUS و Google Drive برای کاربران خانگی بسیار مناسب هستند.

• آیا پشتیبان گیری از اطلاعات ابری امن است؟

بله، اگر از سرویس‌های معتبر با رمزنگاری استفاده کنید، امنیت بالایی دارد.