ما در این مقاله قصد داریم، به آموزش دستورات لینوکس که از جمله دستورات کاربردی لینوکس به شمار می‌روند، بپردازیم تا در انتهای این متن، آشنایی اولیه‌ای با سیستم عامل لینوکس پیدا کنید. همچنین به قدرت ترمینال لینوکس پی ببرید و بدانید در مقایسه با CMD که در ویندوز از آن استفاده می شود، تا چه حد قدرتمند‌‌‌تر است.
لینوکس چیست؟
وقتی از لینوکس صحبت می‌کنیم، معمولا همهی افراد فکر می‌کنند که استفاده از آن بسیار سخت بوده و فقط افراد حرفه‌ای می‌توانند از آن استفاده کنند. در حالی که اصلا اینطور نبوده و در سال‌های گذشته استفاده از سیستم عامل لینوکس افزایش پیدا کرده و حتی صنعت گیم و کمپانی‌های بزرگ بازی سازی نیز به دنبال ارائه راه‌هایی برای اجرا و پشتیبانی از بازی‌های خود روی سیستم عامل لینوکس هستند و حتی همین حالا هم میتوانید در فروشگاه استیم بسیاری از بازی‌های معروف را روی سیستم لینوکس خود اجرا کنید.
به‌طورکلی، سیستم عامل لینوکس از قدرتمندترین سیستم عامل های موجود در بازار است که open source بوده و در بین مهندسان نرم افزار از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر می‌خواهید بیشتر در مورد این سیستم عامل ، کاربردها و مزایا و معایب آن بدانید، به وبلاگ ابرآراز مراجعه کرده و مقاله‌ی سیستم عامل لینوکس چیست را مطالعه نمایید.
برای خرید هاست ابری به صفحه ی محصولات سایت ابر آراز مراجعه نمایید.
ترمینال لینوکس چیست ؟
ترمینال لینوکس چیست و چه کاربردی دارد؟ در محیط گرافیکی لینوکس می‌توانیم همانند ویندوز به راحتی با ماوس و صفحه کلید کار کنیم. از طرفی در لینوکس ابزار قدرتمندی به نام ترمینال وجود دارد که در آن از رابط گرافیکی خبری نبوده و تمام عملیات با صفحه کلید انجام می‌شود و به عبارتی برای انجام تمامی کارها باید دستور آن را بنویسیم.
نکته‌ای که در زمان استفاده از ترمینال لینوکس وجود دارد این است که شما با استفاده از آن میتوانید با هسته‌ی لینوکس در ارتباط بوده و سرعت انجام عملیات را بالا ببرید.
پرکاربردترین دستورات لینوکس
در زیر چند نمونه از دستورات کامل لینوکس که می‌توان آنها را از جمله دستورات ترمینال لینوکس نیز به شمار آورد بیان می‌کنیم.
1. دستور pwd
کافیست که این دستور کاربردی لینوکس را در ترمینال وارد کنید، تا آدرس کامل دایرکتوری یا پوشه ای که در آن قرار دارید را به شما نمایش دهد. به بیانی دیگر، برای اینکه بدانید در کدام دایرکتوری لینوکس هستید، میتوانید از دستور pwd استفاده کنید. کافیست دستور pwd را به تنهایی اجرا کنید.
2. دستور cd در لینوکس
دستور cp یکی از جمله مهم‌ترین کد های لینوکس است که باید با آن آشنایی داشته باشید. به طور عادی در محیط گرافیکی ویندوز و لینوکس برای اینکه وارد یک پوشه شوید ابتدا باید آن پوشه را با یک بار کلیک مشخص نموده سپس با کلیک دوم وارد آن شوید. در محیط خط فرمان هم این امر به همین صورت می‌باشد یعنی ابتدا باید در جلوی دستور cd نام یک دایرکتوری را مشخص کنید سپس با کلید enter وارد آن دایرکتوری شوید.
3.دستور ls در لینوکس
برای اینکه از فایلها و دایرکتوری‌های لینوکس فهرست بگیرید، میتوانید از دستور ls استفاده کنید. همچنین این دستور لینوکس انواع مختلفی نیز دارد.
- ls -r
به صورت recursive لیست را نمایش داده یعنی پوشه ها را لیست می‌کند و پوشه‌ها و فایل های درون آنها را نیز نمایش میدهد.
- ls -a
در این حالت فایل های hidden و مخفی نیز نمایش داده می‌شوند.
- ls – al
ترکیبی از دو دستور بالا بوده و تمام فایل ها و دایرکتوری‌ها را به صورت بازگشتی (recursive) به شما نمایش میدهد.
4. دستور cat
از این دستور لینوکس می‌توان برای خواندن محتوای متنی فایل ها و یا نوشتن درون فایل استفاده کرد. این دستورات کاربردی لینوکس نیز انواع مختلفی دارد که به 2 مورد از آنها اشاره می‌کنیم.
یک فایل جدید به نام name می‌سازد.
- cat > name.txt
کامند Cat محتویات فایل 1 و 2 را درون فایلی جدید به نام file3 ذخیره می‌کند.
- cat file1 file2>file3
5. دستور cp در لینوکس
از این دستورات پرکاربرد لینوکس برای کپی کردن استفاده می‌شود. نحوه استفاده از دستور cp بسیار ساده می‌باشد؛ کافیست ابتدا فایل مبدأ را مشخص کنید سپس مسیری که می‌خواهید فایل شما در آنجا کپی شود. مثلا این کامند فایل عکس که pic.png نام دارد را در پوشه ی دانلودها کپی می‌کند.
cp pic.png /home/Downloads
6. دستور mv
این دستور لینوکس که از آن به عنوان یکی از دستورات مهم لینوکس یاد می‌شود، برای برش یا کات کردن استفاده می‌شود. همچنین در مواردی می‌توان از این کامند برای تغییر نام نیز استفاده کرد. مثال زیر فایل pic.png را به پوشه دانلود ها منتقل می‌کند.
- mv pic.png /home/Downloads
مثال دوم فایل text.txt را به text2.txt تغییر نام میدهد.
- mv text.txt text2.txt
7. دستور mkdir
از این دستور لینوکس برای ایجاد دایرکتوری یا پوشه استفاده می‌شود. مثال زیر پوشه ای به نام new برای ما می‌سازد.
mkdir new
8. دستور rmdir
این دستورات Linux ،دایرکتوری یا پوشه را حذف می‌کند. توجه داشته باشید که این کامند فقط می‌تواند پوشه های خالی را حذف نماید. مثال زیر پوشه ی new را حذف می‌کند.
- rmdir new
9. دستور rm
از این دستورات کاربردی لینوکس برای حذف فایل یا پوشه استفاده می‌شود. همچنین اگر بخواهید یک پوشه را به همراه محتویات آن حذف کنید باید از r- استفاده کنید.
این مثال فایل name.txt را حذف می‌کند.
- rm name.txt
این مثال پوشه ی names را به همراه محتویات آن حذف می‌کند.
- rm -r names
10. دستور touch
از این دستور لینوکس برای ایجاد فایل استفاده می‌شود.
مثال زیر فایلی به نام araz.txt ایجاد می‌کند.
- touch araz.txt
11. دستور locate
از جمله پرکاربردترین دستورات لینوکس که برای پیدا کردن فایل ها استفاده می‌شود.همچنین اگر از i- استفاده کنید، دیگر به بزرگ و کوچک بودن نام توجهی نمی‌کند. برای جستجوی دو کلمه در نام یک فایل از * استفاده کنید.
مثال زیر فایل هایی را پیدا می‌کند که دارای دو کلمه araz و cloud هستند و به بزرگی و کوچکی آنها توجهی نمی‌کند.
locate -i araz*cloud
12. دستور find در لینوکس
این کامند مثل دستور locate عمل می‌کند با این تفاوت که فایلها و پوشه ها را جستجو می‌کند. همچنین میتوانید مسیری که می‌خواهید در آن جستجو شود را نیز مشخص کنید.
مثال زیر در پوشه ی home فایلی با نام araz.txt را جستجو می‌کند.
- find /home/ -name araz.txt
مثال دوم در دایرکتوری ای که در آن هستیم فایل araz.txt را جستجو می‌کند.
- find . -name araz.txt
مثال سوم دایرکتوری‌ای با نام araz را در دایرکتوری ای که در آن هستیم جستجو می‌کند.
- find . -type d -name araz
13. دستور grep در لینوکس
این کامند نیز یکی از دستورات مهم لینوکس و از جمله پرکاربردترین دستورات لینوکس می‌باشد. در این دستور کاربردی لینوکس کلمهی انتخابی شما را در محتوای یک فایل متنی جستجو می‌کند. همچنین می‌تواند تمام فایل های متنی را برای کلمه‌ای که شما می‌خواهید جستجو کند.
مثال زیر کلمه‌ي araz را در فایل notes.txt جستجو می‌کند.
- grep araz notes.txt
مثال دوم کلمهی araz را در تمام فایل های موجود در این دایرکتوری جستجو می‌کند.
- grep araz ./*
14. دستور sudo
این کامند که مخفف کلمه‌ي superuser do مي‌باشد به شما اجازه میدهد که دسترسی administrator را به دست آورید و بتوانید کارهایی که دسترسی لازم برای آنها را ندارید ، انجام دهید.
15. دستور df
این دستور از جمله دستورات لینوکس است که اطلاعاتی درباره فضای ذخیره سازی دیسک به شما نشان میدهد. همچنین میتوانید از h- استفاده کنید که به صورت human readable این اطلاعات را به شما نمایش دهد.
df -h
16. دستور du
این کامند از سری دستورات Linux ، فضایی که هر فایل یا فولدر اشغال کرده را نمایش میدهد اما فقط سایز آن بلاک را نمایش میدهد. اگر می‌خواهید سایز واقعی اشغال شده توسط هر فایل یا فولدر را ببینید باید از کامند زیر استفاده کنید.
- du -sh *
head
این دستور linux چند خط بالایی یک فایل متنی را نمایش میدهد. همچنین میتوانید با استفاده از n- مشخص کنید که چند خط را به شما نمایش دهد.
این مثال 10 خط بالایی فایل متنی notes.txt را نمایش میدهد.
- tail -n 10 notes.txt
17. دستور tail
این کامند از جمله کامند های لینوکس است که چند خط پایینی فایل را نمایش می دهد.همچنین می توانید با استفاده از n- مشخص کنید که چند خط به شما نمایش داده شود.
این مثال 10 خط پایینی فایل متنی notes.txt را به شما نمایش می دهد.
- tail -n 10 notes.txt
18. دستور diff
این دستور linux که مخفف کلمهی diff است می‌تواند دو فایل را باهم مقایسه کرده و تفاوت آنها را نمایش دهد.
به عنوان مثال کد زیر دو فایل notes.txt و text.txt را باهم مقایسه کرده و تفاوت آنها را نمایش میدهد.
- diff notes.txt text.txt
19. دستور tar
دستور tar در لینوکس که از دستورات پرکاربرد لینوکس به شمار می‌رود، می‌تواند یک تاربال (tarball) از فایل های شما تهیه کند. تاربال یک فرمت شناخته شده در لینوکس است که به زیپ در ویندوز شباهت دارد. اگر می‌خواهید دربارهی دستور Tar لینوکس بیشتر بدانید، به وبلاگ ما سر بزنید و علاوه بر آن از مطالب جذاب و کاربردی دیگر نیز بهره‌مند شوید.
دستور tar آپشن های بسیار زیادی دارد که به چند مورد از آن ها اشاره می‌کنیم.
این کامند از فایل movie در پوشه دانلود ها یک فایل تار می‌سازد.
- tar -cvf movie.tar /home/Downloads/movie.mp4
این کامند محتوای یک فایل تار را به شما نمایش میدهد.
- tar -tvf movie.tar
این کامند فایل clip را به فایل تار movie که از قبل داشتیم اضافه می‌کند.
- tar -rvf moive.tar clip.mp4
این کامند محتوای فایل تار را استخراج می‌کند و به ما نمایش میدهد.
- tar -xvf movie.tar
این کامند محتوای فایل moive را در آدرسی که مشخص می‌کنیم(/home/movies/) استخراج می‌کند.
- tar -xvf moive.tar -C /home/movies/
20. دستور chmod در لینوکس
دستور chmod در لینوکس پرمیشن‌های خواندنی – نوشتنی و اجرایی یک فایلها و دایرکتوری‌ها را تغییر میدهد. این دست از کامند های لینوکس تقریبا سطح بالا بوده و آپشن های مختلفی دارد که به یکی از آنها اشاره می‌کنیم که باعث می‌شود فایل شما بتواند اجرا شود.
برای مثال این کامند باعث می‌شود فایل bash قابلیت اجرا شدن داشته باشد.
- chmod +x bash.sh
21. دستور chown
در لینوکس یک یوزر مشخص مالکیت همهی فایلها و دایرکتوری‌ها را دارد. دستور chown از سری دستورات مهم لینوکس به شما اجازه میدهد که مالکیت فایل یا دایرکتوری را تغییر دهید.
برای مثال این دستور یوزر sina را مالک فایل text.txt می‌کند.
- chown sina text.txt
22. دستور kill
اگر برنامه‌ای کرش کرد و یا پاسخگو (responsive) نبود شما میتوانید با این کامند به آن برنامه خاتمه دهید. این کامند های لینوکس سیگنالی به برنامه‌ی مورد نظر می‌فرستد که به آن فرمان میدهد که به کار خود خاتمه دهد و متوقف شود. در کل 64 سیگنال وجود دارد اما معمولا فقط از دو مور از آنها استفاده می‌شود.
سیگنال 9 از برنامه می‌خواهد که متوقف شود و به آن زمان میدهد که تغییرات را ذخیره کند. اگر شما سیگنال را مشخص نکنید به صورت خودکار از این سیگنال استفاده می‌شود.
سیگنال 9 برنامه را مجبور می‌کند که متوقف شود و تغییراتی که خودتان ذخیره نکرده باشید نیز از بین می‌رود.
شما برای استفاده از هریک از این کامندهای لینوکس نیاز دارید که پروسس آیدی برنامه مورد نظر را هم بدانید که با استفاده از دستور ps میتوانید PID برنامه مورد نظر را مشاهده کرده و از آن استفاده کنید.
kill [signal option] PID
مثال اول برنامه‌ای با آیدی 1568 را متوقف می‌کند و اطلاعات قبل از توقف برنامه ذخیره می‌شوند.
- kill 15 1568
مثال دوم همان برنامه را متوقف می‌کند و تغییراتی که توسط خود شما ذخیره نشده باشند نیز ذخیره نمی‌شوند.
- kill 9 1568
23. دستور ping
دستور ping نیز جزو یکی از دستورات پرکاربرد لینوکس محسوب می‌شود. این کامند برای چک کردن اتصال شما به یک سرور استفاده می‌شود.
مثال زیر اتصال شما با گوگل را چک می‌کند.
- ping google.com
24. دستور wget
این کامند که استفاده‌ی بسیار زیادی دارد، برای دانلود فایل ها استفاده می‌شود. برای استفاده از این کامند های لینوکس کافیست که لینک دانلود خود را بعد از این کامند قرار دهید.
- wget www.arazcloud.com/file.txt
25. دستور uname
این کامند که مخفف unix name می‌باشد، اطلاعاتی را دربارهی سیستم لینوکس شما به شما نمایش میدهد. این اطلاعات شامل اسم سیستم – سیستم عامل – کرنل و …. می‌باشد.
26. دستور top
این دستور از دستورات linux تقریبا مشابه task manager در ویندوز بوده و لیستی از پروسه‌های در حال اجرا و میزان مصرف آن ها از cpu به شما نمایش میدهد. استفاده از این کامند بسیار حیاطی بوده و شما میتوانید منابع مصرفی برنامه ها را نظارت و مدیریت کنید تا اگر برنامه ای بیشتر از حد معمول از منابع استفاده می‌کرد آن را متوقف کنید.
27. دستور history
اگر از سیستم لینوکسی استفاده کرده باشید حتما به این موضوع توجه کرده اید، که شاید در طول روز از صدها دستور لینوکس در محیط ترمینال استفاده کنید. دستور history به شما اجازه میدهد که تمامی کامندهای لینوکس که از آنها استفاده کرده اید را مشاهده کنید و در واقع تاریخچه‌ی کامندهای استفاده شده توسط شما را نمایش میدهد.
28. دستور man
ممکن است شما دربارهی نحوه استفاده از دستورات لینوکس سوالاتی داشته باشید و به اینترنت دسترسی نداشته باشید و یا نخواهید که آن را در گوگل جستجو کنید. در این صورت میتوانید از دستور man و کامندی که دربارهی آن اطلاعاتی می‌خواهید استفاده کنید تا یک کتابچه راهنما دربارهی آن کامند را مشاهده کنید.
مثال زیر راهنمایی دربارهی دستور history را به ما نمایش میدهد.
- man history
29. دستور echo
اگر زبان php را بشناسید، حتما با این قبیل دستورات linux آشنایی خواهید داشت. مواقعی از این کامند استفاده می‌کنیم که می‌خواهیم یک متن را نمایش دهیم. همچنین می‌توان از این کامند برای پر کردن فایل با متن دلخواه خود استفاده کرد.
مثال زیر متن انتخابی مارا در فایل name.txt قرار میدهد.
- echo “my name is sina” >> name.txt
مثال دوم به سادگی متن “my name is sina ” را در ترمینال نمایش میدهد.
- echo “my name is sina”
30. zip, unzip
از دستور zip برای فشرده کردن فایلها استفاده و از دستور unzip برای استخراج آن فایل استفاده می‌شود.
مثال زیر فایل name.txt را فشرده می‌کند و در فایلی به نام names.zip قرار میدهد.
- zip names name.txt
مثال دوم فایل names
31. دستور hostname
hostname نام سیستم شما را به شما نمایش میدهد و میتوانید با استفاده از i- در ادامه‌ی این دستور ip سیستم خود را نیز ببینید.
- hostname -i
32 و33. دستور useradd, userdel
این دستورات linux برای اضافه کردن کاربر جدید و حذف کاربر‌ها استفاده می‌شوند. کامند اول فقط کاربر را اضافه می‌کند و برای پسورد دادن به کاربر باید از passwd استفاده کنید.
- useradd sina
- userdel sina
34. دستور clear
ممکن است پس از استفاده از کدهای زیادی در ترمینال لینوکس صفحهی ترمینال شما شلوغ شده باشد و بخواهید صفحهی خود را خالی نمایید. در این صورت از دستور clear استفاده می‌کنیم.همچنین میتوانید از کلید‌های ترکیبی CTRL + L استفاده کنید.
35. دستور w3m
برای جستجو در اینترنت با استفاده از خط فرمان لینوکس میتوانید از دستور w3m استفاده کنید. مثلاً برای جستجو در سایت گوگل کافیست آدرس سایت گوگل را بعد از دستور w3m وارد کنید. برای مثال:
w3m google.com
دستور wc
برای شمارش تعداد کاراکتر ها و کلمه ها و خطوط یک فایل متنی میتوانید از دستور wc استفاده کنید. برای اینکار کافیست بعد از دستور wc نام فایل مورد نظر خود را بنویسید. برای مثال:
wc /etc/passwd
دستور vmstat
با دستور vmstat میتوانید اطلاعات مفیدی را درباره استفاده از سخت افزار سیستم از قبیل swap و cpu و ram و … بدست آورید. برای مثال:
vmstat
vi یکی از مهم‌ترین دستورات لینوکس
برای ساخت و ویرایش فایل متن میتوانید از دستور vi یا دستور vim استفاده کنید. برای اینکار کافیست در جلوی دستور vim یا دستور vi نام یک فایل متن را بنویسید. برای مثال:
vim /home/username/Documents/text.txt
در اینستاگرام ما را دنبال کنید.
عالی بود خسته نباشید
سلام دوست عزیز.
خوشحالیم که مهم‌ترین دستورات لینوکس برای شما مفید بوده است.